อาหารบางชนิดอาจมีผลต่อการเกิดหรืออาจป้องกันการเกิดโรคมะเร็งได้บ้าง เช่น
- อาหารที่มีสารไฮโดรคาร์บอน ที่เกิดจากการเผาไหม้ปิ้ง ย่าง จนเกรียม อาหารที่มีส่วนผสมของไนไตรทจากสารรักษาสภาพอาหารที่ไม่ถูกต้อง อาหารหมักดอง และอาหารที่มีความชื้นและมีเชื้อราปนเปื้อน ทำให้มีโอกาสเกิดมะเร็งมากกว่าอาหารอื่น
- อาหารประเภทเนื้อสัตว์ที่ปรุงโดยการทอดหรือผัดซึ่งมีไขมันสูงจนทำให้เกิดโรคอ้วน อาจเสี่ยงที่จะเป็นโรคมะเร็งสูงขึ้น ในทางตรงกันข้าม มีทฤษฎีว่าโรคมะเร็งอาจเกิดจากผลของสารอนุมูลอิสระ (oxygen free radical) ซึ่งเกิดจากปฏิกิริยาของการเผาผลาญอาหาร ถ้ามีอนุมูลอิสระนี้มากเกินไป เซลปกติอาจกลายพันธุ์เป็นเซลมะเร็งได้
- ส่วนสารต้านอนุมูลอิสระที่เรียกว่า antioxidant พบมากในผักและผลไม้บางชนิด เช่น ชาเขียว ผลไม้ที่มีรสเปรี้ยว เป็นต้น จะช่วยต้านผลของสารอนุมูลอิสระ ซึ่งอาจช่วยลดโอกาสเป็นมะเร็งได้ระดับหนึ่ง การทานเนื้อสัตว์ ประเภทเนื้อแดง ไขมันสูง ให้พอเหมาะ ทานปลามากขึ้น เน้นผักผลไม้ให้มากขึ้น อาหารประเภทกากใย เช่น ผักผลไม้บางชนิด ซึ่งมีบทบาทในการกำจัดอนุมูลอิสระ อาจช่วยลดโอกาสการเป็นมะเร็งได้
อย่างไรก็ตาม อาหารชนิดใดชนิดหนึ่งไม่มีอิทธิพลมากพอที่จะทำให้ผู้บริโภคเกิดมะเร็งโดยตรง แต่น่าจะเป็นปัจจัยเสี่ยงต่อการก่อโรคมะเร็ง ดังนั้น อาหารเพื่อต่อต้านการเกิดมะเร็งจึงควรเป็นอาหารที่มีสารอาหารครบถ้วน ไม่ใช่เลือกที่จะบริโภคหรือไม่บริโภคอาหารชนิดใดชนิดหนึ่ง และเป็นอาหารที่มีความสะอาด เป็นประโยชน์ต่อสุขภาพ
นอกจากนี้ โรคมะเร็งหรือวิธีการรักษาอาจมีผลทำให้เกิดผลข้างเคียง เช่น อาการคลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย เบื่ออาหาร แผลอักเสบเยื่อบุช่องปากหรือหลอดอาหาร ทำให้ผู้ป่วยมะเร็งมีแนวโน้มที่จะขาดสารอาหารและมีน้ำหนักตัวลดลง ดังนั้น ควรพยายามรักษาน้ำหนักตัวให้คงที่ในระหว่างการรักษา ด้วยการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์และมีสารอาหารครบถ้วนตามความต้องการของร่างกาย นอกจากนี้ สิ่งที่สำคัญมากคือ อาหารต้องสุกและสะอาด ในขณะที่มีภาวะเม็ดโลหิตขาวต่ำหรือมีภูมิคุ้มกันต่ำ ต้องหลีกเลี่ยงอาหารไม่สุก เช่น หอยนางรม กุ้งเต้น ปลาดิบ
ผลข้างเคียงจากการรักษาโรคมะเร็งไม่ได้เกิดกับผู้ป่วยทุกราย อาการต่าง ๆ สามารถควบคุมด้วยยาได้ค่อนข้างดีในปัจจุบัน และอาการส่วนมากมักหายไปหลังหยุดการรักษา
แต่หากผู้ป่วยเกิดอาการไม่พึงประสงค์จากการรักษาโรคมะเร็ง มีข้อควรปฏิบัติตัว ดังนี้
เบื่ออาหาร มีข้อควรปฏิบัติดังนี้
- ลองรับประทานอาหารเหลว หรืออาหารผงสำเร็จรูป
- ลองรับประทานอาหารมื้อละน้อยๆ แต่บ่อย ๆ
- ถ้าไม่อยากรับประทานอาหารหรือข้าว อาจลองรับประทานอาหารเหลว เช่น ซุป น้ำผลไม้ หรือ นม เพื่อให้ร่างกายได้รับสารอาหาร และพลังงานที่เพียงพอ
- ลองแปรรูปอาหารบางชนิด เช่น ผลไม้สด อาจทำเป็น น้ำผลไม้ปั่นผสมนม เป็นต้น
- ลองอาหารที่อ่อนๆ หรือ อาหารที่เย็นๆ เช่น โยเกิรต์ นมปั่น
- ถ้าเริ่มรับประทานอาหารได้ดี ควรเพิ่มปริมาณของอาหารให้แต่ละมื้อ
- ผู้ป่วยส่วนมากรู้สึกอยากรับประทานอาหารในช่วงเช้าดีกว่าช่วงอื่น
-การดื่มน้ำขณะรับประทานอาหารจะทำให้รู้สึกอิ่มเร็วขึ้น ดังนั้น อาจดื่มน้ำก่อนหรือหลังรับประทานอาหาร 30-60นาที
เจ็บในช่องปาก และลำคอ
อาการเจ็บที่ปาก เหงือก และ ในคอ มักเกิดจากการฉายรังสี การให้เคมีบำบัด หรือ การติดเชื้อ ควรให้ทันตแพทย์ตรวจ ว่ามีโรคที่ฟันและเหงือก หรือไม่ ก่อนนึกถึงว่าอาการเจ็บเกิดจากการรักษามะเร็ง ยาบางชนิดอาจช่วยบรรเทาอาการเจ็บปวดได้ มีข้อควรปฏิบัติดังนี้
- รับประทานอาหารที่อ่อนเคี้ยวกลืนง่าย เช่น นมปั่น กล้วย แตงโม โยเกิร์ต ผักต้มสุก มันฝรั่งบด เป็นต้น
- หลีกเลี่ยงอาหาร หรือของเหลวที่ระคายเคืองช่องปาก เช่น ส้ม มะนาว รสเผ็ดจัด เค็มจัด ผักที่ไม่ได้ทำให้สุก หรือน้ำยาบ้วนปากที่มีส่วนผสมของ แอลกอลฮอล์ รวมถึงอาหารที่ร้อนจัด
- ปรุงอาหารให้สุก นิ่ม
- ดื่มน้ำ หรือของเหลว จากหลอด
- ใช้ช้อนขนาดเล็กกว่าปกติ
- ลองรับประทานอาหารที่มีความเย็น หรือ อุณหภูมิห้อง
- ลองอมน้ำแข็ง
- บ้วนปากบ่อยๆด้วยน้ำเปล่า เพื่อกำจัดเศษอาหาร
- แพทย์อาจสั่งน้ำยาบ้วนปาก หรือ ยาชาเฉพาะที่ ตามความเหมาะสม
ปากแห้ง การให้เคมีบำบัด และรังสีรักษา บริเวณ ศีรษะ และคอ จะทำให้น้ำลายลดลง ส่งผลให้ผู้ป่วยปากแห้งได้ ช่องปากที่แห้ง อาจทำให้การรับรสของผู้ป่วยเปลี่ยนไป มีข้อควรปฏิบัติดังนี้
- จิบน้ำบ่อยๆ เพื่อให้กลืนหรือ พูดคุย ได้ง่ายขึ้น
- ลองรับประทานอาหารว่างที่มีรสหวานหรือ รสเปรี้ยวเพื่อเพิ่มการหลั่งน้ำลาย (ไม่ควรให้ในผู้ป่วยที่มีแผลบริเวณช่องปาก)
- อมลูกอมแข็งๆ จะช่วยเพิ่มปริมาณน้ำลาย
- รับประทานอาหารอ่อนที่กลืนง่าย
- ทาริมฝีปากด้วยขี้ผึ้ง กรณีริมฝีปากแห้ง
- ถ้าช่องปากแห้งมาก แพทย์อาจสั่งน้ำลายเทียมให้
 คลื่นไส้ เป็นปัญหาที่พบบ่อยที่เกิดจากการผ่าตัด เคมีบำบัด รังสีรักษา และการรักษาโดยใช้ชีวโมเลกุล อาการคลื่นไส้อาจเกิดได้จากตัวของโรคมะเร็งเอง หรือเกิดจากผลข้างเคียงจากการรักษา
หลังจากได้รับการรักษา ผู้ป่วยอาจมีอาการคลื่นไส้หรืออาเจียนทันที ในขณะที่ผู้ป่วยบางรายอาจมีอาการคลื่นไส้หลังได้รับการรักษาสองถึงสามวันหรือหรืออาจไม่พบอาการคลื่นไส้เลย ข้อควรปฏิบัติ ดังนี้
- รับประทานอาหารที่ย่อยง่าย เช่น ขนมปัง โยเกิร์ต ข้าวต้ม ไก่อบ ผัก ผลไม้ น้ำสะอาด น้ำอัดลม เป็นต้น - หลีกเลี่ยงอาหารที่มันจัด ของทอด ของหวาน เช่น ลูกอม คุกกี้ หรือ เค้ก อาหารรสจัด อาหารที่มีกลิ่นฉุน - รับประทานอาหารปริมาณน้อยๆ แต่บ่อย และช้าๆ รับประทานก่อนที่จะหิวเพราะอาการหิวทำให้คลื่นไส้มากขึ้น - หลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารในที่มีคนพลุกพล่าน หรือมีกลิ่นอาหารรุนแรง - ดื่มน้ำเล็กน้อยในขณะที่รับประทานอาหาร - จิบน้ำอย่างช้าๆ ตลอดทั้งวัน - รับประทานอาหารที่ไม่ร้อนจนเกินไป - อย่าฝืนทานอาหารที่ตนเองชอบขณะมีอาการคลื่นไส้ เพราะอาจเป็นสาเหตุทำให้ไม่ชอบทานอาหารชนิดนี้อย่างถาวร - นั่งพักประมาณครึ่งชั่วโมง หลังจากการรับประทานอาหาร - สวมเสื้อผ้าหลวมๆ - ถ้าพบอาการคลื่นไส้ในขณะที่ฉายรังสี หรือให้เคมีบำบัด ให้ผู้ป่วยงดอาหาร หนึ่งถึงสองชั่วโมงก่อนการรักษา - ลองสังเกตด้วยตัวเองว่าอาการคลื่นไส้เกิดขึ้นจากสาเหตุใด (อาหาร สภาพแวดล้อม) จะได้หลีกเลี่ยงได้อย่างเหมาะสม อาเจียน เป็นอาการต่อเนื่องจากอาการคลื่นไส้ ซึ่งอาจเกิดจากการรักษา กลิ่นอาหาร แก๊สในกระเพาะอาหารหรือลำไส้ หรือการเคลื่อนไหว อาการอาเจียนเกิดขึ้นในแต่ละบุคคลแตกต่างกัน
ท้องผูก ยาที่ใช้ในการรักษาโรคมะเร็ง หรือยาบางชนิด เช่น ยาระงับความเจ็บปวด ยาแก้อาเจียน อาจเป็นสาเหตุทำให้ท้องผูกได้ ปัญหานี้อาจพบได้เมื่อบริโภคอาหารที่มีกากอาหารหรือเส้นใยไม่เพียงพอ หรือแม้แต่นอนอยู่บนเตียงเป็นเวลานาน มีข้อควรปฏิบัติ ดังนี้
- ควรดื่มน้ำปริมาณมาก อย่างน้อย 8 แก้วต่อวัน
- ปรึกษาแพทย์ว่าในกรณีของคุณสามารถเพิ่มการทานอาหารที่มีเส้นใยมากได้หรือไม่
- ออกกำลังกายเป็นประจำ
-ถ้าปฏิบัติตามคำแนะนำข้างต้นแล้วยังไม่ได้ผล ปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับการใช้ยารักษาอาการท้องผูก เช่น มะขามแขก เป็นต้น หรือการออกกำลังกายที่เหมาะสม
คุณผู้อ่านน่าจะได้ความรู้คร่่าว ๆ จากการอ่านบทความนี้นะคะ แต่ทั้งนี้ทั้งนั้น หากท่านเป็นโรคมะเร็ง ควรปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับการรับประทานยา การรับประทานอาหาร และการปฏิบัติตัว ด้วยตัวท่านเอง เพื่อจะได้รับรู้รายละเอียดที่จำเพาะเจาะจงต่อตัวโรค และตัวผู้ป่วยแต่ละราย (บางท่านอาจมีโรคร่วมอื่น ๆ นอกเหนือจากเป็นโรคมะเร็งที่ต้องมีข้อควรปฏิบัติที่พิเศษกว่าคนที่ไม่มีโรคร่วม) น่าจะเป็นประโยชน์สูงสุดต่อตัึวผู้ป่วยเองนะคะ ^ ^ Thank ; http://www.chulacancer.net (สาขารังสีรักษาและมะเร็งวิทยา ฝ่ายรังสีวิทยา โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์) http://www.tsco.or.th (หน่วยมะเร็งวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์ โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล) |
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น